🔸 کاج تقریباً در تمامی نقاط ایران کاشته میشود؛ این گیاه بومی ایران نیست، اما متأسفانه از اجزای اصلی پروژههای احداث کمربند سبز در تهران و سایر شهرهای ایران محسوب میشود. این گونه احتمالا از قفقاز به ایران آورده شده است. تمامی گونه های سوزنی برگ دیگری که در ایران کاشته میشوند نیز منشأ خارجی دارند […]
🔸 کاج تقریباً در تمامی نقاط ایران کاشته میشود؛ این گیاه بومی ایران نیست، اما متأسفانه از اجزای اصلی پروژههای احداث کمربند سبز در تهران و سایر شهرهای ایران محسوب میشود. این گونه احتمالا از قفقاز به ایران آورده شده است. تمامی گونه های سوزنی برگ دیگری که در ایران کاشته میشوند نیز منشأ خارجی دارند مانند سرو نقره ای که درباره آن توضیح دادیم. مخروطیان مهاجمی که طی پنجاه سال اخیر از خارج وارد کردهایم، خاک اطراف خود را برای رشد گیاهان دیگر، سمی و نامناسب میکنند. آنها مانع رشد دانههای گیاهان دیگر نیز میشوند. اگر به سروها و کاجهای کاشته شده در باغها و بوستانهای شهری دقت کنید، حتماً متوجه خاک تنک یا برهنه اطراف این درختان میشوید. تصور کنید در جایی مثل پارک ملی که دارای تنوع زیستی چشمگیری است، چند گونه گیاه مجبورند بمیرند تا یک اصله سرو نقرهای آمریکایی یا کاج قفقازی بتواند رشد کند؟ به علاوه، این گیاهان به همراه خود آفتها و انگلهای غیربومی و جدید را نیز به همراه میآورند. آفتهایی که به خاطر میلیونها سال همزیستی با این گیاهان مهاجم، اثر مخرب و کشندهای روی آنها ندارند، ولی در بدو ورودشان به کشور ما، بیرحمانه به جان گیاهان بومی ما میافتند و گیاهان ما هم به دلیل تازهوارد بودن این مهاجمین کوچک، مقاومت بسیار کمی در برابر آنها از خود نشان میدهند. این گیاهان و گونههای همراهشان، نهایتاً باعث کاهش چشمگیر تنوع زیستی در کشور ما میشوند – کما این که تا کنون نیز شدهاند.
تنوع زیستی چه اهمیتی دارد؟
🔸 در هر متر مربع از مناطق طبیعی ایران، از جنگلهای هیرکانی شمال بگیرید تا درختزارهای تنک و نیمهجنگلی سرخهحصار و حتی بیابانهای ما، تنوعی رنگارنگ از گیاهان مختلف به صورت طبیعی وجود دارد. سرشت این تنوع ارزشمند است. این ارزش هم از نظر اقتصادی، هم از نظر زیستی، هم از نظر زیستبومی و هم ذاتاً – به عنوان تنوع موجودات زنده – برای ما مهم است. تنوع زیستی، فقط شامل ببر و پلنگ و شیر و یوز نمیشود. حشرات، خزندگان، پستانداران ریز و درشت و پرندگان رنگارنگ، همه و همه جزئی از تنوع جانوری هستند و از درختان بزرگ و کوچک تا گیاهان خرد و علفی زیر پای ما، همگی جزئی از تنوع گیاهی هستند. همان قدر که زیبایی پاندا و خیزران برای ما دوستداشتنی است و فقدان احتمالی آنها ناراحتکننده، همه جانوران و گیاهان، حتی کوچکترین حشرات و ناچیزترین گلها، برای کسی که سازوکار طبیعت را بشناسد، ارزشمند و مهم هستند. در صورتی که تنوع زیستی کاهش پیدا کند، خطرات بزرگی همه ما را تهدید میکند.
🔸یک نمونهاش، سست شدن خاکها و جاری شدن سیلابهای خطرناک، بر اثر از بین رفتن گیاهان علفی کوچک سطح خاک است. یک نمونه دیگرش سست شدن شنها و پیشروی بیابانها و ماسههای بادی به سمت شهرهاست. سیلهای گلستان و ذرات معلق غرب و جنوب کشور، حاصل از میان رفتن تنوع زیستی هستند. وقتی صحبت از اثرات و خطرات تهدید تنوع زیستی میشود، چیزی که مهم است، خود «تنوع» است، نه ماهیت موجوداتی که قرار است منقرض شوند. از نظر سود و زیان زیستی، تفاوتی میان انقراض ببر مازندران و یک پرنده کوچک مثل سِسْک وجود ندارد، چون اهمیت موجودات زنده در طبیعت، ربطی به جذابیتهای بصری آنها برای ما ندارد.
Tuesday, 5 November , 2024