🔹اصطلاح «کدکس غذایی» یا  Codex Alimentarius دربرگیرنده مجموعه‌ای از استانداردهاست که به‌صورت هماهنگ با قوانین دیگر مانند قانون رعایت بهداشت و کیفیت در تولید و روش‌های شناخته‌شده تجزیه‌وتحلیل، نمونه‌گیری و با رعایت اصول کلی دیگر به اجرا درمی‌آید و شامل استانداردهایی برای همه مواد غذایی، اعم از تبدیلی، نیمه تبدیلی، خام یا آماده مصرف است.

🔹کمیسیون کدکس آلیمنتاریوس، در سال ۱۹۶۱ توسط سازمان غذا و کشاورزی جهانی (FAO) با عضویت چندین دولت تأسیس شد و از سال ۱۹۶۲ مسئولیت تدوین و اجرای استانداردهای غذای FAO و سازمان بهداشت جهانی (WHO) را بر عهده گرفت. اهداف این طرح شامل حفظ سلامت مصرف‌کنندگان، رعایت موازین بهداشتی در تجارت مواد غذایی و ایجاد هماهنگی در همه فعالیت‌های مرتبط با تدوین استانداردهای غذایی است. کمیسیون غذایی کدکس طی بیش از ۵۰ سال فعالیت خود توانسته در حدود ۴۰۰۰ استاندارد، توصیه و دستورالعمل برای انواع غذاها، برچسب‌های غذایی، باقیمانده سموم، افزودنی‌های غذایی، روش‌های بهداشتی و دیگر موضوعات مربوط به تجارت غذا را ایجاد کند. هم‌اکنون ۱۶۵ کشور عضو این سازمان هستند که کشور ما نیز به‌عنوان یکی از اعضای آن فعالیت دارد.

🔹اهداف کدکس شامل حفظ سلامت مصرف‌کنندگان، رعایت موازین بهداشتی در تجارت مواد غذایی و ایجاد هماهنگی در همه فعالیت‌های مرتبط با تدوین استانداردهای غذایی است. نحوه کار کدکس غذایی از طریق کمیته‌های مختلف آن (۱۱ کمیته تخصصی) و همچنین تشکیل کارگروه‌های تخصصی است. ایران در سال ۱۳۶۸ به عضویت کمیسیون بین‌الملل کدکس مواد غذایی پیوست و در سال ۱۳۹۰ به‌منظور ساماندهی مشارکت کارشناسان و صاحب‌نظران و گروه‌های ذینفع و ذی‌ربط جمهوری اسلامی ایران در فعالیت کمیسیون مقررات مواد غذایی و همکاری با سایر سازمان‌های مرتبط در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای، شورای هماهنگی کدکس غذایی ایران با مشارکت وزارتخانه‌های جهاد کشاورزی  بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، صنعت، معدن و تجارت  علوم، تحقیقات و فناوری و سازمان ملی استاندارد ایران تشکیل و فعال شد. تاکنون علاوه بر تشکیل ساختار کدکس غذایی ایران، ۲۴ کمیته متناظر با کمیته‌های کدکس بین‌الملل با همکاری وزارتخانه‌های مرتبط تشکیل‌شده است و وظیفه اصلی این کمیته‌ها مشارکت در تدوین استانداردهای بین‌المللی با حفظ و ملحوظ کردن منافع ملی است (مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، ۱۳۹۷).

🔹در بخش فراوری مواد غذایی  Codex Alimentarius، به‌ویژه محصولات دامی زیستی، هنوز مباحث و پرسش‎هایی در ارتباط با چگونگی استفاده و آستانه مجاز افزودنی‎های غذایی به‌منظور برآورده ساختن انتظارات مصرف‎کنندگان مبنی بر حداقل فراوری مواد غذایی ازیک‌طرف و رعایت عادات غذایی سنتی مناطق مختلف و حفظ درجه آزادی مصرف‎کننده در انتخاب محصولاتی با طعم مختلف از طرف دیگر در کارگروه زیستی «کدکس غذایی» مطرح است. به اعتقاد IFOAM که مشارکت فعالی در تدوین قوانین «کدکس غذایی» داشته است، این مجموعه دستورالعمل‎ها گام مهمی در یکنواخت سازی قوانین بین‎المللی و بدین ترتیب، جلب اعتماد مصرف‎کنندگان بوده است. این دستورالعمل‎ها مبنای قضاوت یکسان محصولات زیستی بر اساس قواعد و مقررات سازمان تجارت جهانی (WTO) خواهند بود. برای ایجاد و گسترش بازار مواد غذایی زیستی، تکمیل دستورالعمل‎های «کدکس غذایی» با هدف راهنمایی دولت‎ها در تنظیم قوانین تولید این محصولات در کشورهای درحال‌توسعه یک ضرورت به شمار می‎رود. مجموعه قوانین (دستورالعمل‎های) تولید مواد غذایی زیستی Codex Alimentarius  به‌طور منظم و حداقل هر چهار سال یک‎بار و بر اساس مراحل تعریف‎شده این نهاد مورد بازبینی و تجدیدنظر قرار می‎گیرد (Hlavacek, 1981).

🌐منابع مورد استفاده:
۱⃣ دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، معاونت پژوهش‌های زیربنایی و امور تولیدی، بررسی وضعیت قوانین و مقررات حوزه محصولات تراریخته و ایمنی زیستی در کشور کد موضوعی: ۲۵۰، شماره مسلسل: ۱۵۹۷۱، مردادماه ۱۳۹۷

۲⃣ Hlavacek RJ (1981) Codex alimentarius commission. J Am Oil Chem Soc. doi: 10.1007/BF02582346
 

کد مطلب : ‍‍‍‍‍98041815

📚 منبع : واحد مطالعات امنیت غذایی مصاف