🔹ایران در ناحیه‌ای خشک و نیمه‌خشک واقع‌شده است و بیش از دوسوم وسعت کشور را اراضی بیابانی تشکیل می‌دهد. به‌علاوه باید مسئله شوری خاک‌ها را نیز به مشکلات ناشی از بیابان اضافه کرد. وجود املاح بیش‌ازحد در خاک مانع از رشد بسیاری از گیاهان شده و به‌شدت عملکرد کشاورزی را محدود می‌کند. از طرفی دیگر، محدودیت در منابع آبی در کشور مانع از آن است که بتوان آبشویی خاک‌ها را به‌عنوان راه‌حل اقتصادی برای شوری‌زدایی خاک‌ها معرفی کرد. 

🔹در این شرایط به نظر می‌رسد استفاده از گیاهانی که ضمن تأمین تولید غذای و جلوگیری از گسترش بیابان، شوری را نیز کاهش دهد حائز اهمیت خواهد بود. یکی از گیاهان مهم در این زمینه که توجهات زیادی را در سراسر جهان به خود جلب نموده، سالیکورنیاست که یکی از کشورهای منطقه به‌منظور استفاده از آن به‌طور عملی اقدام نموده است.

🔹اخیراً دانشگاه آریزونا در آمریکا به همراه موسسه تحقیقات علمی درزمینه گیاهان شور پسند در تحقیقاتی مشترک به بررسی امکان کشت گیاه سالیکورنیا در اراضی شنی و فاقد حاصلخیزی کویت پرداختند. در این تحقیق مشخص شد گیاه سالیکورینا می‌تواند با استفاده از آب‌شور دریا در این اراضی به رشد خود ادامه داده و تا ۲۵ درصد جایگزین یونجه در کویت نیز گردد. در نتایج این تحقیق آمده که سالیکورنیا می‌تواند بیش از ۲۵ درصد در برنامه غذایی گوسفندان وجود داشته باشد و نیازهای پروتئینی این دام سبک را تا حدود زیادی مرتفع سازد.
 
🔹استفاده از فرصت تولید سالیکورنیا برای تأمین علوفه دام به کشور کویت خلاصه نمی‌شود. مرکز بین المللی کشاورزی در شرایط شوری (The International Centre for Bio saline Agriculture) در شهر دبی امارت اعلام کرده است که تمایل دارد این گیاه را پرورش دهند. دکتر شعیب اسماعیل یکی از متخصصان محصولات شور پسند در این مرکز است که محوریت این طرح را برعهده دارد، او در این باره می گوید: «ما ۱۲ رقم مختلف از گیاه سالیکوریا را از آمریکا و نقاط مختلف جهان جمع آوری کرده ایم و آنها را با آب‌شور زیرزمینی و آب دریا آبیاری نمودیم».

🔹او در مورد اهداف این کار اشاره داشت: «سالیکورینا صرفاً برای بذر آن تولید نمی‌شود، بلکه این گیاه در اروپا به‌عنوان سبزی خوراکی خواهان زیادی دارد. این گیاه می‌تواند از این نظر جالب توجه باشد که برخی از گونه های این گیاه می‌توانند دوره رشد خود را طولانی کرده و به جای تولید بذر به عنوان سبزی خوراکی استفاده شوند.» برخی از دانشمندان معتقدند سالیکورینا می‌تواند در آینده احتمالاً به یکی از محصولات خوراکی تبدیل شود. این گیاه شبیه رازیانه آبی بوده و طرفداران زیادی دارد و  می تواند به عنوان خوراکی برای دام و انسان مورد استفاده قرار گیرد. 

🔹مدیر مرکز این مرکز تحقیقات شوری، دکتر اسماهان الوفی در این خصوص افزود: «گیاه درصد بالایی روغن دارد ولی تا به حال هیچ کس به پرورش آن روی نیاورده است. قرار است برای پرورش این گیاه در ناحیه بزرگتر و نزدیک به ساحل به نام ام القوین در امارات متحده عربی به آزمایشات در مقیاس وسیعتر ادامه دهیم. در این طرح وزارت آب و محیط زیست امارت نیز حضور خواهد یافت.»
 
🔹بنا بر تحقیقات موسسه تحقیقات خاک و آب ایران از مجموع ۶٫۸ میلیون هکتار از اراضی کشور که مبتلابه درجات مختلفی از شوری هستند، حدود ۴٫۳ میلیون هکتار از این اراضی به‌جز مشکل شوری هیچ محدودیت دیگری ندارند. برای اصلاح این وسعت از اراضی شور الزاماً نیاز به‌کارگیری آب در حجم بالا نیست و می‌توان با استفاده از همین گیاهان بومی شور پسند در جهت رفع این مشکل تلاش کرد.

نگارنده: امید پیرهادی

📚 منبع : واحد مطالعات امنیت غذایی مصاف