🔵 بر اساس تحلیل آمارها و داده‌های ملی و بین‌المللی، قویا قابل فهم است که آنچه امروز در ایران وجود دارد، بحران آب و فقر منابع آبی نیست،

🔵 بلکه ناکارآمدی و سوءمدیریت منابع طبیعی و آب در صدر معضلات و بانی بحران‌های موجود کشور است.

🔰 به گزارش خبرگزاری فارس، صالح قاسمی، پژوهشگر و نویسنده مجموعه کتاب «جنگ جهانی جمعیت» طی یادداشتی نوشت:

🔵 ادعای پر سر و صدای چالش آب و ارتباطش با رشد جمعیت کشور که برای چندمین بار توسط جناب عیسی کلانتری رسانه ای می شود، به مثابه فریاد دزد… دزدی است که سارق حرفه‎ای در هنگام فرار از صحنه جرم و برای در امان ماندن از دستگیری و محاکمه سر می دهد.

🔵 عیسی کلانتری که در رزومه خود، بیش از ۱۲ سال وزارت، حدود ۱۰ سال مدیریت سازمان محیط زیست و بیش از ۱۲ سال مشاورت رئیس جمهور و عضویت هیات دولت را دارد، اخیرا طی اظهاراتی تکراری گفت:

🔷 «جمعیت را افزایش دادیم غافل از اینکه این جمعیت باید در یک کشور آباد زندگی کند. بدون توجه به نیازهای جمعیت، منابع کشور را برای رفع نیازها به تاراج گذاشتیم. ادامه این روند یعنی تخلیه ایران از جنوب البرز تا دریاهای آزاد و از شرق زاگرس تا مرزهای شرقی کشور.»

🔵 تردیدی نیست که در ایران اسلامی نیز باید یک راهبرد کلان و تخصصی در باب مدیریت منابع آبی تدوین شود و آینده پژوهی شرایط آبی کشور مدنظر دائمی کارشناسان و خصوصا سیاست‌گذاران این حوزه قرار گیرد.

🔵 اما طی سالیان اخیر در برخی رسانه ها و بصورت ادعاهایی غیر مستند و غیر کارشناسانه چنین ادعا می شود که یکی از اصلی‌ترین علل بروز چالش آبی موجود و آینده کشور، جمعیت و نرخ رشد آن است.

🔵 قابل تامل و تاسف بیشتر اینکه این اظهارات غیرمستند و غیرکارشناسانه ژورنالیستی توسط افراد مسئولی پروپاگاند می شود که خود مسبب چالش آب در ایران هستند.

🔵 ضمن اینکه به نظر می‎رسد مطرح کردن پر سر و صدای چالش آب و جمعیت با هدف مقابله با سیاست‎های جمعیتی کشور و به مثابه فریاد دزد… دزدی است که سارق حرفه‎ای در هنگام فرار برای در امان ماندن از دستگیری و محاکمه سر می دهد.

🔵 آنچه بسیار مهم‌ است اینکه، برای نیل به هدف اتخاذ سیاست‌گذاری‌های دقیق و علمی در این عرصه، باید از ارائه هر تحلیل غلط و آدرس انحرافی به اذهان عمومی و نهادهای تصمیم‌ساز کشور اکیدا اجتناب نمود.

🔵 لذا هدف از این نوشتار بررسی صحت و سقم ادعاهای فوق بر اساس اطلاعات و آمارهای مستند ملی و بین‌المللی موجود است که در ادامه به اختصار می‌خوانیم؛

🔷 بر اساس تحلیل آمارها و داده‌های ملی و بین‌المللی، قویا قابل فهم است که آنچه امروز در ایران وجوددارد، بحران آب و فقر منابع آبی نیست، بلکه ناکارآمدی و سوءمدیریت منابع طبیعی و آب در صدر معضلات و بانی بحران‌های موجود کشور است. در اثبات این نظریه باید به گذاره‌های زیر بیشتر دقت نمود.

🔷 منطبق بر گزارش‌ها و آمارهای ارائه شده از سوی سازمان غذا و کشاورزی ملل‌متحد(فائو)، ملاک وجود یا عدم‌وجود بحران آب در کشورها، میزان سرانه ذخیره آب‎های تجدیدپذیر آن کشور است.

🔷 به‌عبارت دیگر اگر میزان سرانه ذخیره آب شیرین کشوری بیشتر از یک هزار مترمکعب باشد این کشور در محدوده مطلوب آبی است و فقر منابع آبی ندارد.

🔷 همچنین اگر سرانه آب شیرین تجدیدپذیر در یک کشور کمتر از یک هزار مترمکعب(m3 1000) باشد، می‌توان آن کشور را مبتلی به تنش آبی دانست و اگر سرانه این شاخص کمتر از هفتصد متر مکعب (m3 700) باشد آن کشور در مرحله بحران آب معرفی می شود.[۱]

🔷 روشنگر خواهدبود اگر بدانیم سرانه ذخیره آب در ایران بر اساس اطلاعات منتشرشده فائو و تایید نهادهای مرتبط در داخل کشور، حداقل ۱۶۵۹ مترمکعب است که در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان میزان مطلوب و قابل‌قبولی است و فاصله خوبی با استاندارد اعلان بحران آب تلقی می‌گردد.[۲]

🔷 حال که روشن شد ایران اسلامی بحران فقر منابع آبی ندارد و مسبب اصلی بروز چالش آبی موجود ناکارآمدی و سوء مدیریت منابع موجود است، ضروری است ادله اثبات این سوء مدیریت ها را مرور کنیم.

🔷 در سالیان اخیر میزان کلیه ورودی‌های منابع آب کشورمان حدود ۴۲۱ میلیارد مترمکعب در سال است که از این میزان حدود ۲۶۰ میلیارد مترمکعب تبخیرشده و ۳۲ تا ۳۳ میلیارد متر معکب از آب‎های قابل استحصال نیز از مرزهای کشور خارج شده یا به دریا می‎ریزد

🔷 و لذا فقط حدود ۱۲۹ میلیارد مترمکعب مورد بهره‌برداری قرارمی‌گیرد. در ضمن لازم است بدانیم که علت تبخیر بسیار زیاد منابع آب در کشور به جهت عدم‌مدیریت و بهره‌برداری صحیح از آب‌های سطحی و همچنین روش ناسازگار نگهداری آب در پشت سدها و در فضای باز است که این عوامل در کنار اقلیم گرم و خشک حاکم بر کشور، باعث افزایش تبخیر منابع آبی کشور شده‌است.[۳]

🔷 در ادامه از حدود ۱۲۹ میلیارد مترمکعب منابع آبی مورد بهره‌برداری، حدود ۹۱ درصد در مصارف کشاورزی، حدود ۵ درصد در مصارف صنعتی و در حدود ۴ درصد به مصرف خانگی می‌رسد، که گویای سهم ناچیز مصارف انسانی و خانگی از منابع آبی کشور است.

🔷 نکته قابل تامل این است، در حالی‌که تنها ۱۲ درصد مساحت ایران زیر کشت می‌رود، حدود ۹۱ درصد مصرف منابع آب مربوط به کشاورزی است و این در حالی ‎است که تنها حدود ۱۰ درصد تولید ناخالص ملی کشور از صنایع کشاورزی به دست می‎آید و تنها ۱۷ درصد نیروی کار کشور در این بخش مشغول به کار هستند.[۴]

🔷 حال اگر دقت شود که بر اساس اعلان مسئولین رسمی کشور، حدود ۲۵ درصد از آب شبکه خانگی کشور به جهت مستعمل‌بودن سیستم توزیع آب، هدر می‌رود و همچنین اگر بدانیم الگوی سرانه مصرف انسانی آب در ایران، نزدیک به دو برابر استاندارد سرانه مصرف جهانی است،

🔷 آنگاه بیشتر به این واقعیت پی‌خواهیم ‌برد که میزان واقعی سرانه مصرف انسانی و خانگی سهم بسیار اندکی از مصرف آبی کشور را داراست،

🔷 لذا با اصلاح مدیریت ناکارآمد و غیر علمی منابع آب کشور، خصوصا در حوزه مصارف کشاورزی و صنعتی و همچنین با صرفه‌جویی تنها ۵ درصدی در این دو حوزه، بیش از دو برابر آب مصرفی جمعیت کنونی کشور، از منابع آب شیرین کشور آزاد خواهدشد.

🔷 با این وجود آیا باز هم می‌توان مدعی بود که کشور دچار بحران منابع آبی است و جمعیت و رشد آن است که مسبب بروز بحران آبی مفروض در کشور شده‎است؟

🔷 بدیهی است آنچه کشور عزیزمان در شرایط کنونی از آن رنج می‌برد، بحران کمبود منابع آب نیست، چراکه آمارها و داده‌های پژوهش محور، وجود فقر و بحران منابع آب در ایران را حداقل در شرایط کنونی تایید نمی‌کند.

🔷 بلکه آنچه امروز ایران اسلامی در حوزه منابع آب از آن رنج می‌برد سوءمدیریت و ناکارآمدی ساختار اداره منابع آب موجود در کشور است.

🔷 همچنین شایسته و بایسته است که رسانه های کشور نیز بجای انتشار ادعاهای تبلیغاتی، ژورنالیستی و ضدجمعیتی امثال جناب عیسی کلانتری، درصدد شناخت واقعیت موجود و اتخاذ تدابیر لازم برای مقابله با بحران قریب‌الوقوع سونامی سالمندی جمعیت در کشور باشند،

🔷 چراکه آمارهای جمعیتی و الگوهای آینده‌پژوهی موجود، ابدا به نفع میهن عزیز و نظام اسلامی ما نیست.

🔷 در شرایط کنونی بیش از نه سال از انذارهای مقام معظم رهبری(مدظله‎العالی) درباره تحولات جمعیت در نظام اسلامی و لزوم اصلاح سیاست‌های تحدید نسل و ضرورت عزم ملی همه نهادهای نظام ‌اسلامی مبنی ‌بر ارتقای الگوی فرزندآوری و تکثیر نسل می‌گذرد

🔷 و با گذشت بیش از هفت سال از ابلاغ رسمی سیاست‌های کلی جمعیت به روسای قوای سه گانه و مجمع تشخیص مصلحت نظام، در نهایت تاسف بر اساس اعلام کارشناسان جمعیت‌شناس ملی و بین‌المللی اعلام می دارد؛

🔵 ایران‌اسلامی با میانگین نرخ باروری حدود یک و شش دهم فرزند به ازای هر زن (۶/۱ فرزند)، پایین‌ترین نرخ باروری جهان اسلام را داراست.

🔵 همچنین برآمده از نتایج سرشماری‎ها، نرخ رشد جمعیت ایران از ۹/۳ درصد در سال ۱۳۶۵ به  6/0 درصد در سال ۱۳۹۹ رسیده است و با توجه به اینکه نرخ باروری کماکان کمتر از نرخ مورد نیاز برای جایگزینی جمعیت است،

🔵 پیش بینی می شود در سالهای آینده نیز با کاهش بیشتر و منفی شدن نرخ رشد جمعیت مواجه گردیم.

🔵 آمارهای ملی و جهانی روشن می‎سازد که در حال حاضر حدود ۱/۱۰ درصد جمعیت کشور بالای ۶۰ سال بوده و سالمند است و این در حالی است که تا حدود ۳۰ سال آینده، یعنی سال ۲۰۵۰ میلادی، حدود ۳۳ درصد جمعیت کشور سالمند خواهد بود.[۵]

🔵 در پایان ضمن تاکید بر اینکه، آنچه امروز در ایران وجوددارد، بحران آب و فقر منابع آبی نیست، بلکه ناکارآمدی و سوءمدیریت منابع طبیعی و آب در صدر معضلات و بانی بحران‌های موجود کشور است.

🔵 اعلام می دارم درخواست حضوری اینجانب از شخص جناب عیسی کلانتری برای شرکت در یک مناظره علمی بی پاسخ مانده است، برای چندمین بار اکیدا و صریحا دعوت می کنم از ادعاهای غیرعلمی خود در یک نشست علمی دفاع نمایند.

🔵 همچنین از دستگاه های امنیتی و قضایی بررسی چرایی تکرار این اظهارات غیرعلمی و مشکوک را مطالبه می کنم.

✍ منابع:

🔘 [۱] به نقل از نسخه الکترونیکی گزارش بین‌المللی و مقاله تحقیقاتی «حداقل آب مورد نیاز برای اجتماع و توسعه اقتصادی»( Minimum water requirement for social and economic development) اثر «جاناتان چنووث»(Jonathan Chenoweth)، برگرفته از پایگاه اطلاع‌رسانی سازمان غذا و کشاورزی سازمان ملل‌متحد(فائو) از طریق لینک:
 Food and Agriculture Organization, AQUASTAT data
 
🔘 [۲] کلیه آمارها و اطلاعات ذکرشده در این بخش به نقل از «آمار منتشره سرانه آب شیرین تجدیدپذیر کشورها»(Renewable internal freshwater resources per capita) برگرفته از پایگاه اطلاع‌رسانی بانک جهانی(worldbank) استخراج شده‌است از طریق لینک:
www.data.worldbank.org

🔘 [۳] «وضعیت و نحوه مدیریت منابع آب در ایران»، طوبا اوریم، ترجمه حوریه انساندوست، ماهنامه تحلیل خاورمیانه

🔘 [۴] «شناخت و ارتقای بهره‌وری آب کشاورزی به منظور تامین امنیت آبی و غذایی کشور»، مهرزاد احسانی، یازدهمین همایش ملی کمیته ملی آبیاری و زهکشی ایران.

🔘 [۵] برگرفته از نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵ و پیش بینی‎های دفتر جمعیت سازمان ملل در سال ۲۰۱۹ در مورد تحولات جمعیت ایران تا ۱۰۰ سال آینده.