نکاتی مهم منقول از کتاب مفاتیح الارزاق
وقت زرع کلم رومی از ابتدای اسفند ماه است لغایت آخر فروردین، هوای سرد برای این محصول مناسب است.
زمین را چند بار شخم می زنند و شیار می کشند و کرت های(کرز) کوچک می بندند. بذرها را در آب خیس می کنند و به طریق تخمدان که همان پرورش بذر تا زمان سبز کردن در یک محل است، کار را شروع می کنند.

بذرها را در آن کرت های کوچک می پاشند و روی آن ها را با خاکستر و زبل می پوشانند و آب می دهند.

تا اول خرداد ماه هر چهار روز الی هشت روز آن ها را آبیاری می کنند. زمانی که اول خرداد ماه فرا رسید زمین دیگری را شخم می زنند و چند شیار ایجاد می کنند، لوله بندی می کنند یا کرت بندی می نمایند و در همان خرداد ماه بذرها را از محل پرورششان که همان تخمدان می باشد، بیرون می آورند.

اگر لوله بسته باشند، آب را درون لوله ها می اندازند، و هنگامی که نم و رطوبت آن کشیده شده به فاصلۀ یک ذرع(یک آرنج) می کارند.

البته اگر که پای هر بوته ای از کلم ها را یک بیل خاکستر نرم بریزند، بهتر است. زبل دادن در این زراعت از اول زرع ضروری نمی باشد و بلکه ضرر هم خواهد داشت.

ولی در شهریور ماه زمین را بیل می زنند و کاه کهنه یا زباله های کوچه ها را در زمین می ریزند، سایر زبل ها برایش مضر است.

در تابستان اگر کلم رومی را زبل بدهند، به محصول ضرر می رساند، به شکلی که گرد سفیدی بر روی برگ های کلم دیده می شود.

اگر آسیب که همان گرد سفید است دیده شود، ده روز از آبیاری کردن آن دست می کشند و بعد آب می دهند و آب را بر روی برگ های آن می پاشند، بعد صبر می کنند تا گردهای سفید از بین برود.

هر زمان که موعد آبیاری محصول شود فقط به ریشه و زمین آب می دهند و نمی گذارند به برگ کلم ها آب برسد.

زمانی که آبان ماه فرا رسید، برگ های هر بوته را جمع کرده و یا به هم نزدیک می کنند تا به هم بچسبند و از هر بوته ای یک برگ جدا می کنند و روی بوته می گذارند و سنگی متوسط بر بالای آن برگ می گذارند که سنگینی آن نگذارد برگ های کلم از هم دیگر باز شود.

البته گذاشتن برگ جدا شده از بوته بر روی خود کلم علتش این است که نمی گذارد شبنم روی کلم بریزد و از یخ زدن و خراب شدن کلم جلوگیری می کند.

و بعضی مردم در زمان کوتاهی برگ های آن را می بندند و هنگام رسیدن و برداشت محصول دیگچۀ سفالی را برعکس بر روی کلم ها قرار می دهند به طوری که سر و بوتۀ کلم در داخل دیگچه قرار بگیرد

تا آفتاب و شبنم به آن ها آسیب نرساند و ساقۀ آن در گِل باقی بماند تا همیشه به آن ها آب برسانند با انجام این کار محصول خوب و لطیفی به عمل می آید.

البته محصول خوب به غیر از مواردی که بیان شد به زمین با قوت و بذر خوب نیز بستگی دارد.

اگر بخواهند از آنها بذر تهیه نمایند باید در زمان قطع کردن کلم ها مقداری از ساقه و ریشۀ آن را در مزرعه باقی گذارند و همچنان آب و زبل می دهند و در فصل بهار رشد می کند و در آن تخم ایجاد می شود.

✍ مفاتیح الارزاق ج۱، صفحه های ۷۱۱ و ۷۱۲