بدانکه کیسه کشیدن در حمّام بسیار نافع است و خواص دارد از آن جمله چرک را زایل مى‏کند و شیاطین به آن واسطه از انسان دور مى‏شوند و مسامات بدن را باز مى‏کند و بخار بدن را بیرون مى‏کند و بدن را نرم مى‏کند و خیالات را کم مى‏نماید و جرب و قوبا و سودا و خشکى را از بدن دور مى‏کند و جوشش‏ها را منع مى‏کند و اختلاجات و پریدن اعضا را برطرف مى‏کند و کسالت و تمدّد را مى‏برد و بدن را سبک مى‏کند و خفگى قلّت را کم مى‏کند و کیسه سر باعث دفع بخارات سر مى‏شود.

خلاصه منافع بسیار دارد و ترک آن از حکمت نیست ولى باید کیسه بسیار زبر و بسیار نرم نباشد که زبرش باعث فساد جلد مى‏شود و جلد را مقشّر مى‏کند و خراش مى‏رساند و نرم آن ازاله چرک نمى‏کند و بهترین کیسه‏ها کیسه‏هاى پشمینه است که خالى از مو باشد و بسیار لطیف باشد و سوراخ نشده باشد و بلند باشد که از بند دست دلّاک بگذرد و گشادتر از دست نباشد که اگر غیر از اینها باشد صدمه رساند الحذر الحذر از کیسه که ببدن اصحاب سودا و خوره و کوفت و آتشک و اصحاب زخم‏ها خورده باشد که عمده سرایت این ناخوشى‏ها از این مى‏شود و هم‏چنین سرایت مى‏کند.

‼️این ناخوشى‏ها بواسطه لنگ‏هاى حمّام را بستن و بر روى لنگ‏هاى حمّام نشستن و بر زمین حمّام نشستن پیش از آنکه آن مکان را پاکیزه بشوید پس حذر کنند از کیسه‏هاى عام دلّاکان و لنگ‏هاى عام حمّام و نشستن بر سنگ‏هاى حمّام پیش از شستن و از نزدیک نشستن اصحاب عاهات و امراض مسریه که سرایت مى‏کند البتّه این اسباب از اسباب تقدیر الهى است و مرض بى‏تقدیر الهى سرایت نمى‏کند و اینها اسباب سرایت است و لنگ و کیسه بر روى خود نکشند که آب روى را مى‏برد بلکه روى را اگر خواهد با دست و صابون پاک کند و بهتر در ترتیب کیسه آن است که اوّل سر را کیسه کند.

چرا که در حمّام بخار از بدن بسیار بالا مى‏رود و در سر بخار مى‏پیچد پس سر را کیسه کند که سوراخ‏هاى پوست سر گشاده شود و بخار سر بیرون رود بعد از آن بهتر آن است که سینه را کیسه کند که بخارات به قلب نرسد و بخارات اطراف قلب بیرون رود خفگى براى قلب حاصل نشود و بعد از آن دستها را و بعد از آن پشت را و بعد از آن پاها را زیرا که در حمّام اخلاط بدن همه آب مى‏شود و حل مى‏گردد و بخار مى‏کند و در بدن بخار مى‏پیچد و به سر بالا مى‏رود و به قلب مى‏رود و از این جهه بسیار در حمّام ماندن باعث وحشت و خفگى دل مى‏شود پس اول سر و بعد سینه و بعد دستها و بعد پشت و بعد پاها را کیسه کند و کیسه کردن پیش از خیسیدن بدن باعث صدمه جلد بدن مى‏شود و البتّه آسیب مى‏رساند پس قدرى باید نشست تا عرق کند یا در آب زیاد بماند تا بدن او ملایم شود و چرک او بخیسد آنگاه کیسه کند که آسیبش کمتر است و کیسه جلد را متقشّر نمى‏کند و پوست بدن را نمى‏برد و کیسه پشت پا و دست اطفال و اشخاص با رطوبت را پیش از جنبیدن کشد بهتر است و آسیبش کمتر است.

در حال کیسه کردن پاها البتّه لنگ را از زانو بالاتر نبرد و بسیار قبیح است دست را بزیر لنگ‏ بردن بجهه کیسه رانها بلکه اگر شخص بخواهد خودش آنجا را کیسه کند و از آن قبیح‏تر کیسه بر عوره مردم زدن است و از آن قبیح‏تر تمکین مردم است از این کار و از اینها همه قبیح‏تر است که جمعى لنگ‏هاى خود را دور کرده و عورت را مکشوف کرده که کیسه بمالد بلکه جمعى به رو مى‏خوابند که الْیَتَیْن و دُبُر ایشان را کیسه کنند و اینها از انسانیّت و عفّت نیست و آدم عاقل مرتکب این عمل نمى‏شود و انسان با حیوانات باید فرق داشته باشد بلکه اگر شخصى بخواهد عوره و رانهاى خود را کیسه خود زند و آن هم در جائى که مردم او را نبینند مانند خلوات حمّام و گوشه که کسى نباشد و الّا حاجت بکیسه نیست و همین‏که عاده کردى بکیسه نکشیدن طبیعت خودش دفع چرک از آن موضع مى‏کند و حذر کند از دراز کشیدن در حمّام چو براى کیسه و غیر کیسه که بسیار بد است دراز کشیدن و پاک گرده را آب مى‏کند و از آن بدتر خواب کردن در حمّام است که رطوبت بدن را زیاد مى‏کند و سر را سنگین مى‏کند و باعث تهیّج و باد صورت مى‏شود.

خلاصه کیسه را نشسته باید کشیدن به آن‏طور که گفتیم و اگر کسى خواهد که خضاب کند کف‏هاى دست و پاى خود را پیش از سایر بدن کیسه کند باکى نیست و دیگر طور کشیدن کیسه بر دلّاکان پوشیده نیست و حاجت بذکر نیست و گاه باشد که صاحبان بدن‏هاى نازک و اطفال را عوض کیسه صابون تنها را کف زده با لیف نازکى بر بدن مالند با آنکه با کف برگ سدر که کوبیده و بیخته باشند بدن را بمالد یا لیفى نازک یا با لعاب خطمى یا با آرد جو یا آرد باقلا یا پوست خربوزه کوبیده و امثال اینها که هریک ازاله چرک و تفتیح مسامات مى‏نماید و کفایت از کیسه مى‏کند لکن کسى که رطوبت زیاد دارد صابون براى او بهتر است و برک سدر و کسى که

سوداوى و خشک بدن است لعاب خطمى بهتر است و براى معتدلین آرد جو و آرد باقلا بهتر است خلاصه به اینها هم مى‏توان اکتفا کرد لکن مبالغه در مالیدن اینها باید کرد و اگر کسى زیاده چرک داشته باشد کیسه کردن و اینها را هم بکار بردن بهتر است و کسى که بدنش بسیار چرب است صابون مناسب‏تر است و صابون را با آب شیرین باید استعمال کرد چرا که با آب شور کف نمى‏آورد و حل نمى‏شود و هم‏چنین به آب گرم بهتر کف مى‏کند تا به آب‏
سرد و اگر صابون بد بو باشد.

حنا بعد از آن مالیدن بر بدن رفع بوى بدن را مى‏کند اگر کسى سر و ریش او بسیار چرک مى‏شود از حضره باقر ع که‏ آب برگ مورد با سرکه تند مخلوط کرده و بسیار بزند آن را و سر و ریش را به آن بشوید به شدّت پس آن را با روغن کنجد تازه چرب کند که آن ناخوشى زایل مى‏شود از او و اگر کسى بدنش از کیسه کشیدن متالّم مى‏شود بدن را به روغنى اگر چرب کند بهتر است و الَم کیسه را رفع مى‏کند و اگر بدن را کیسه ببرد و سوزش در بدن پیدا کند استعمال گلاب بر آن و استعمال روغن گل سرخ بر آن نافع است و رفع آسیب آن را مى‏نماید اگر بدن به کیسه نازک شود حنا بر روى آن ببندد پوست را کلفت مى‏کند و بر بدن در حمّام حنا مالیدن باعث کلفتى و سختى پوست مى‏شود از این جهه نوره که پوست را نازک مى‏کند حنا مالیدن بسیار نافع است و بهمین قدر در امر کیسه کشیدن اکتفا مى‏شود رساله دلاکیه، ص: ۴۷تا ۵۰