زراعت زنجبیل

آگاهی‌هایی از کتاب مفاتیح الارزاق
زمین کوهستانی سرد سیر که در آن خاک و ریگ هر دو با هم وجود داشته باشد و زبل گوسفند و گاو معمولاً موافق با این نوع زمین است و آن را اصلاح می‌کند. خصوصاً در رشته کوه‌های پهن و کشیده. بعد از زراعت هر وقت خاک خشک شود به آن آب دهند. هر چه زبل و آب بیشتری به زنجبیل بدهند بیشتر پهن می‌شود و ثمر بیشتری می‌دهد. معمولاً سال‌ها در زمین می‌ماند اما به شرطی که زبل و آب به آن دهند. هر وقت بخواهند آن را درو کنند با داس آن را بیرون می‌آورند و مقداری از آن را که ریشه‌دار است در زمین باقی می‌گذارند تا بر روی زمین گسترده و پهن شود.

در کتاب «ملح الملاحه» آمده است: زمانی که خورشید حلول می‌کند در شرطین که منزل اول ماه و برج حمل باشد و در واقع شرطین یک اصطلاح نجومی است. در آن زمان در زمین شیارهای زیادی ایجاد می‌کنند و زبل می‌ریزند و گیاهان خارج (علف‌های هرز) را خارج می‌کنند و کرت‌های مربع می‌بندند که اندازه آنها به قدر یک آرنج دست باشند و به فاصله یک کف دست آنها را قلمه بزنند و قدری خاک بر روی آن بریزند.

در ابتدای قلمه زدن روزی یک بار آب بدهند تا جوانه زند و سبز گردد. وقتی که نمایان شد هر چهار یا پنج روز یک مرتبه آب می‌دهند. هرگاه در محل کاشت آن خار و خاشاک و گیاه خارج (علف هرز) رویید آنها را قلع کرده و از بین می‌برند. به طوری که صدمه‌ای به جوانه‌های زنجبیل نرسد و هرماه یک بار زبل گاو و گوسفند بر آن می‌ریزند و پهن می‌نمایند و چهار تا پنج سال هم می‌توان در یک زمین از آن بهره‌مند بود.

اگر در سال اول بخواهند زنجبیل را برداشت کنند با داس شاخه‌های اصلی که غرس شده است را از زیر خاک بیرون می‌آورند و از آن شاخه زنجبیل برداشت می‌کنند ولی شاخه‌های ضعیف‌تر را در زمین باقی می‌گذارند و فاصله می‌دهند و خاک بر روی آن می‌ریزند و بلافاصله آب می‌دهند تا به حد کمال برسد.
بعد از دو سال آن وقت آنها را بیرون می‌آورند و سه نوع زنجبیل مشاهده می‌گردد:

نوع اول را رطب (تر و تازه) می‌گویند که جوانه است به راحتی می‌شکند و رنگ آن سفید مایل به سبزی است.

نوع دوم: بدون جوانه است و در آن ریشه‌هایی به شکل مو وجود دارد به راحتی شکسته نمی‌شود و قوی است.

نوع سوم: با دو نوع قبل متفاوت است و آن را فرع می‌نامند. بسیار ضعیف است و زود می‌شکند و این نوع ضعیف‌ترین نوع آن است. اگر بگذارند زنجبیل سه سال درزمین بماند یک دست بار می‌دهد و همگی یک نوع ثمر می‌دهد البته اگر چهار یا پنج سال در زمین بماند بهتر و قوی‌تر خواهد بود.

هر سه روز یک بار به زنجبیل آب می‌دهند و اگر بخواهند زمین را از زنجبیل پاک کنند و همه آن را برداشت کنند با داس قلع می‌نمایند و اگر بخواهند برای غرس و قلمه نقل مکان دهند و مسافت زمین دیگر دورتر باشد از شاخه‌های جوانه‌دار و گره‌دار آن و ریشه آن که مقداری آب داشته باشد انتخاب می‌کنند و در خاک نرم می‌خوابانند و مراقبت می‌کنند که نم و رطوبت داشته باشد و سپس به هر کجا که بخواهند نقل مکان می‌‌کنند و غرس یا قلمه می‌نمایند.

مفاتیح الارزاق ۱، صص ۶۳۳-۶۳۵