واکنش رسانه‌های بیگانه به اعلام نامزد‌های تأیید شده

شبکه دولتی انگلیس نسبت به برآیند روند بررسی صلاحیت نامزد‌های انتخابات ریاست جمهوری و افراد تأیید شده/ نشده ابراز تعجب کرد.
وبسایت بی‌بی‌سی فارسی با طرح این سؤال که آیا تأیید صلاحیت‌های شورای نگهبان غافلگیرکننده بود؟، نوشت: «اولین و شاید غیرمنتظره‌ترین رخداد این انتخابات تأیید صلاحیت مسعود پزشکیان است. او تاکنون پنج دور نماینده حوزه انتخابیه تبریز در مجلس بوده است. در آخرین انتخابات اما صلاحیتش رد و بعد تأیید شد. او پزشکی است که با نطق سال ۱۳۸۸ در مجلس در دفاع از معترضان آن سال، نامش بیش از پیش بر سر زبان‌ها افتاد. آقای پزشکیان هم می‌تواند طیف‌های اصلاح‌طلبان را یکدست پشت خود قرار دهد و هم گمان می‌رود در میان آذری‌ها و ترک‌زبان‌های ایران پایگاهی قوی داشته باشد. تأیید صلاحیت پزشکیان، یکی از پدیده‌های مورد توجه این دوره است. او سابقه حدود دو دهه نمایندگی مجلس را دارد. در انتخابات مجلس دوازدهم، بعد از چهار دوره نمایندگی، ردصلاحیت شده بود و به گفته خودش با دخالت «رهبر» تأیید شد.
تأیید صلاحیت مصطفی پورمحمدی هم قابل پیش‌بینی نبود. او در انتخابات ۱۴۰۲مجلس خبرگان ابتدا رد صلاحیت شد. اما پس از اعتراض، شورای نگهبان در بازنگری دیرهنگام، او را تأیید صلاحیت کرد. نکته مشترک مصطفی پور محمدی با ابراهیم رئیسی حضور در هیئت متصدی اعدام‌های ۱۳۶۷ است. اما جز این نقطه اشتراک، او نه از نظر جایگاهش در سلسله مراتب قدرت و نه از نظر روابط خویشاوندی سیاسی، عقبه ابراهیم رئیسی را ندارد. او را به عنوان دبیرکل جامعه روحانیت مبارز، باید نماینده یکی از نهادهای کلاسیک محافظه‌کاران به شمار آورد که درموازنه جدید اصولگرایان جایگاه چندانی ندارد.
هیچ یک از این دو نامزد سابقه شرکت در رقابت انتخابات ریاست جمهوری را ندارند. نکته دیگری که جای تعجب داشت عدم تأیید صلاحیت وزیران دولت ابراهیم رئیسی بود که نام‌نویسی کرده بودند و می‌توانستند خود را ادامه منطقی او معرفی کنند بخصوص مهرداد بذرپاش وزیر راه و محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد که هیچ کدام صلاحیت‌شان حتی با توصیه‌ تعدادی از اعضای دولت به شورای نگهبان تأیید نشد. گرچه همه این نکات برای مخالفان جمهوری اسلامی دیگر نه تصمیمی غیرمنتظره بلکه تصمیم نظام به شمار می‌آیند».
در همین حال وبسایت رادیو فرانسه در گزارشی نوشت: «سرانجام شورای نگهبان اسامی نامزدهای نهائی انتخابات ریاست جمهوری را اعلام کرد: مسعود پزشکیان، مصطفی پورمحمدی، سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی‌زاده ‌هاشمی و محمد باقر قالیباف. بدین ترتیب از هشتاد نفر که ثبت‌نام کرده بوند، صلاحیت تنها شش نفر تأیید شده است. شورای نگهبان از جمله محمود احمدی‌نژاد، اسحاق جهانگیری و علی لاریجانی را کنار گذاشته است.
این نوع گزینش شورای نگهبان می‌تواند تلاشی در جهت ایجاد «فضای رقابتی» و دستیابی به مشارکت بیشتر باشد. از میان افراد مورد تأیید، امیرحسین قاضی‌زاده ‌هاشمی نزد افکار عمومی کمتر شناخته‌ شده است. وی که ریاست بنیاد شهید را به عهده ‌دارد، در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۴٠٠ رتبۀ چهارم را کسب کرد و سپس یکی از معاونان ابراهیم رئیسی شد. او در مجلس قبلی نیز عضو بوده است. مصطفی پورمحمدی که از سوی روزنامۀ شرق «میانه‌رو» توصیف شده، مثل ابراهیم رئیسی، یکی از اعضای «هیئت مرگ» بود که احکام اعدام‌های سال ۶۷ [اعضای گروهک تروریستی منافقین] را صادر می‌کرد. اما مسعود پزشکیان که چند روز قبل همراه با عباس آخوندی و اسحاق جهانگیری به عنوان یکی از نامزدهای «جبهۀ اصلاحات ایران» معرفی شد، در سال ۱۴٠٠ نیز کاندیدا شده بود اما رد صلاحیت شد. وی علاوه‌بر نمایندگی مجلس شورا، وزارت بهداشت را در زمان محمد خاتمی عهده‌دار بود. چنان که انتظار می‌رفت، شورای نگهبان صلاحیت محمود احمدی‌نژاد را رد کرد. در مورد صلاحیت علی لاریجانی، تحلیل‌گران تردیدهایی داشتند اما او نیز عاقبت مثل دفعۀ قبل، رد صلاحیت شد. از نامزدهای شناخته‌شدۀ دیگری که تأیید نشدند باید از اسحاق جهانگیری، معاون پیشین حسن روحانی و همچنین محمد شریعتمداری، عباس آخوندی، مهرداد بذرپاش و عبدالناصر همتی یاد کرد. این چهار تن همگی پست‌های وزارت داشته‌ا‌ند. وزیر ارشاد کنونی، محمد مهدی اسماعیلی هم دچار همین سرنوشت شده است».
دویچه وله آلمان هم نوشت: «گزارش‌ها حاکی از اتمام روند بررسی‌صلاحیت داوطلبان چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران و رد صلاحیت چهره‌های همچون علی لاریجانی و محمود احمدی‌نژاد است. همزمان یکی از کاندیدهای اصلاح‌طلبان تأیید صلاحیت شده است. رد صلاحیت احمدی‌نژاد دور از ذهن نبود و اکثریت کارشناسان مسائل سیاسی ایران احتمال تأیید او را ناچیز می‌دانستند. علی لاریجانی برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ نیز نامزد شده بود، اما نهایتاً توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شده بود. رد صلاحیت او حاشیه‌ها و واکنش‌های گسترده‌ای به دنبال داشت. یکی از کاندیداهای مورد تأیید جبهه اصلاحات که توسط شورای نگهبان تأیید صلاحیت شده است؛ مسعود پزشکیان. آذر منصوری، رئیس‌جبهه اصلاحات در یک نشست خبری اعلام کرده بود که «جبهه اصلاحات راه رفته را دوباره تکرار نخواهد کرد و زیر بار کاندیدای نیابتی نخواهد رفت.»