دکتر خالد خداویردی عنوان کرد: بیوتروریسم و آگروتروریسم از مهم‌ترین مصادیق تهدیدات زیستی است با توجه به قرار گرفتن در هفته پدافند غیرعامل و نقشی که سازمان دامپزشکی کشور در دفاع از عوامل مهاجم در حوزه دامپروری دارد و همچنین خسارت‌هایی که در این حوزه می‌تواند تلفات انسانی و دامی را دامن بزند با دکتر خالد خداویردی، معاون توسعه مدیریت و منابع اداری، مالی و پشتیبانی سازمان دامپزشکی کشور و مسئول پدافند غیرعامل در این سازمان گفتگویی انجام شد.

به گزارش روابط عمومی سازمان دامپزشکی کشور، دکتر خالد خداویردی، معاون توسعه مدیریت و منابع اداری، مالی و پشتیبانی سازمان دامپزشکی کشور با خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) گفتگویی انجام داد که می‌خوانید:

با توجه به اینکه در هفته بزرگداشت پدافند غیرعامل قرار داریم، نظرتون درباره اهمیت و جایگاه پدافند غیرعامل زیستی و اقتصاد کشاورزی در راستای تأمین امنیت و سلامت غذایی چیست؟

پدافند غیرعامل به زبان ساده یعنی دفاع در مقابل تهاجم دشمن بدون استفاده از سلاح یا درگیری مستقیم، اما با اجرای آن می‌توان از خسارات مالی و تلفات انسانی و همچنین تلفات دامی جلوگیری و آن را به حداقل برسانیم.

از آنجا که تولیدات حوزه کشاورزی، بسیار گسترده است؛ معمولاً در شرایط عادی ممکن است دچار بحران‌های طبیعی ازجمله سرمازدگی، خشکسالی یا در حوزه دام بروز و شیوع بیماری‌ها به‌ویژه بیماری‌های اگزوتیک، غیربومی و نوپدید شویم که ما را دچار بحران از قبیل بروز تلفات و کاهش تولیدات کند.

گاهی مواقع عوامل زیستی ارگانیسم‌های بیماری‌زایی ازقبیل میکروب‌ها، ویروس‌ها، انگل‌ها یا سموم هستند که توسط انسان از منابع زیستی تولید می‌شود و این عوامل هم بیشتر به‌منظور ایجاد صدمه و ایجاد تلفات و خسارت در حوزه دامی و تلفات انسانی و همچنین نابودی گیاهان است که به صورت آگاهانه و عامدانه برای ایجاد بحران استفاده می‌شود. البته هر تغییر زیستی را نمی‌توان گفت برای تلفات جمعیت انسانی هدف‌گذاری شده باشد، اما ممکن است امنیت روانی و امنیت اقتصادی را تحت تأثیر قرار دهد.

یکی از مهم‌ترین تهدیدات مورد توجه کشور، تهدیدات زیستی است که بیوتروریسم و آگروتروریسم از مهم‌ترین مصادیق آن است، اما در بخش کشاورزی و دامی بیشتر موضوع آگروتروریسم مطرح است و معنای آن استفاده عامدانه از آفت‌ها علیه دام و گیاه است که باعث خسارات هنگفتی می‌شود. باید اضافه کرد که موضوع تحقیقات بیولوژیک بیشتر در حوزه دام مصداق دارد.

آسیب‌پذیری منابع دامی در این بخش چگونه اتفاق می‌افتد؟

حوزه دامی از چند جهت می‌تواند بیشتر آسیب ببیند و از آنجا که تهدیدات بیولوژیک در حوزه دامی به‌دلیل تعدد عوامل بیماری‌زا و راه‌های انتقال بیماری سریع‌تر به سهولت گسترش می‌یابد. همچنین جایگاه‌های نگهداری دام بسیار گسترده است؛ به‌گونه‌ای که حدود ۹۸ هزار واحد اپیدمیولوژی شامل دامداری‌ها، روستاها و صنایع مرتبط با این حوزه وجود دارد که ۳۲۰ هزار آن اماکن تولید و عرضه دام و فرآورده‌های خام دامی است. همچنین بیماری‌های نوپدید وقتی اتفاقی بیفتد، با یک تهدید زیستی روبه‌رو خواهیم بود که می‌تواند خسارات هنگفتی را به‌وجود آورد.

همچنین موقعیت کشور از نظر منطقه جغرافیایی به‌گونه‌ای است که در یک منطقه پرخطر از لحاظ شیوع و بروز بیماری‌ها قرار داریم و نمونه بارز آن شیوع بیماری لمپی‌اسکین در خردادماه سال ۹۳ بود که از مناطق غربی کشور وارد شد و این بیماری با واگیری ۹۰ درصد و تلفات ۴۰ درصد همراه است و این بیماری به‌دلیل اینکه به‌وسیله پشه‌ها منتقل می‌شود، می‌تواند به‌راحتی گسترش پیدا کند که در این راستا، سازمان دامپزشکی کشور با اقدامات پیشگیرانه و واکنش سریع توانست بیماری را کنترل کند که در این میان سه میلیون و ۳۶۰ هزار رأس دام واکسینه و حدود ۴۰ میلیون مترمکعب اماکن نگهداری دام، سم‌پاشی شد.

تهدیدات عوامل زیستی در حوزه دامپزشکی از چه نوع تهدیداتی است؟

به‌دلیل اینکه حوزه دامپزشکی از نظر بستر و مناطقی کاری در معرض عوامل بیماری‌زا است، نوع تهدیداتی که بخش را تحت تأثیر قرار می‌دهد، استفاده از سویه‌های اگزوتیک یا غیربومی عوامل بیماری‌زا است و علاوه بر آن، استفاده از عوامل بیماری‌زای آزمایشگاهی یا ورود عوامل بیماری‌زا از طریق مواد بیولوژیک و دستکاری ژنتیک عوامل بومی و استفاده از آن علیه دام‌ها و همچنین استفاده از ترکیبات تراریخته می‌تواند جزو عوامل زیستی باشد که حوزه دام را می‌تواند مورد مخاطره قرار دهد.

نقش وزارت جهاد کشاورزی در تأمین امنیت غذایی و پدافند غیرعامل چیست؟

امنیت غذایی به معنای آن است که در حوزه کشاورزی از نظر تولیدات باغی، زراعی و دامی بتوانیم تمام مایحتاج غذایی جامعه را تهیه کنیم و در بحث امنیت و سلامت مواد غذایی که یکی از مباحث بسیار مهم برای تمام کشورها هست، معتقدم خطراتی که امنیت و رفاه آینده جوامع بشری را تهدید می‌کند، نه‌تنها خطرات ازقبیل برخوردهای بین‌المللی یا تجاوز نظامی، بلکه می‌تواند بی‌ثباتی‌های اقتصادی، فقر، گرسنگی یا عدم ایجاد امنیت مواد غذایی باشد.

یکی از مهم‌ترین اصول حفظ امنیت در هر کشوری آن است که بتوانیم امنیت خاطر را علاوه بر تأمین، از لحاظ کفایت و بهداشتی بودن ایجاد کنیم و نقش وزارت جهاد کشاورزی در این بخش بسیار حساس است؛ زیرا با تأمین امنیت مواد غذایی، امنیت ملی را می‌توان تضمین کرد و به همین دلیل در تمام کشورها بسیار مورد توجه دشمنان است، چون بحث تهدیدات از حوزه نظامی به حوزه تهدید سایبری یا تهدید زیستی تغییر پیدا کرده و حوزه مواد غذایی در این بخش تحت تأثیر است. امنیت و سلامت مواد غذایی جزو وظایف وزارت جهاد کشاورزی است و پدافند غیرعامل در این بخش تحت تأثیر شش حوزه دام، طیور و آبزیان، کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست، غذا و دارو، آب و شرب مطرح است که کارشناسان جهانی غذا در سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) معقدند که سیستم نظارت بر مواد غذایی از مزرعه تا سفره بسیار گسترده و وسیع است و به‌دلیل گستردگی و وسعتی که این زنجیره از تولید تا مصرف دارد، خیلی مورد مخاطره و مورد تهدید است.

درباره جایگاه دامپزشکی در پدافند غیرعامل توضیح دهید.

با توجه به وظایف و مأموریت‌های سازمان دامپزشکی کشور، در تأمین بهداشت دام و مبارزه علیه بیماری‌های واگیر و بیماری‌های مشترک بین انسان و دام و همچنین تضمین امنیت و سلامت مواد غذایی و انجام وظیفه برای مقابله با بیماری‌های واگیر دامی و بیماری‌های مشترک و همچنین سهل بودن انتقال بیماری‌ها در حوزه پرورش و تولیدات دامی لازم است به موضع پدافند غیرعامل و بحث تهدیدات زیستی و مدیریت بحران و همچنین مباحثی ازقبیل آگروتروریسم و بیوتروریسم بیشتر اهمیت داد. علاوه بر آن می‌توان گفت نوع وظایف و مأموریت‌های سازمان دامپزشکی به‌دلیل اینکه باید واکنش سریع در مقابل بیماری‌ها داشته باشد، ارتباط تنگاتنگی با مباحث پدافند غیرعامل یا مدیریت بحران دارد./

منبع: خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا)