🔰 همان‌طور که رفاه‌طلبی و مال‌دوستی از جمله آفت‌هایی هستند که اگر بر جان جامعه اسلامی بیفتند آن را بیمار کرده، رفته‌رفته به فساد و تباهی می‌کشانند، جاه‌طلبی و برتری‌ جویی نیز از جمله آسیب‌هایی هستند که نهضت و انقلاب اسلامیِ امام خمینی(رحمهًْ‌الله علیه) را تهدید می‌کنند.

🟡 در متون دینی،‌ آیات و روایات پرشماری به آسیب‌شناسیِ جوامع و تمدن‌ها پرداخته‌اند که سهم قابل ملاحظه‌ای از آنها به این خطرگاه‌ها اختصاص یافته است. برای نمونه به یکی از این روایات اشاره می‌کنیم.

❇️ امام صادق(علیه‌السلام) از قول پیامبر گرامی اسلام(صلى‌الله علیه وآله) می‌فرماید:

💠 ما ذئبان ضاریان فی غَنَم قد فازقها راعیها، احدهما فی اولها و الاخر فی آخرها بأفسد فیها من حب المال و الشّرف فی دین المسلم.۱

🟡 یکی از تفاوت‌های گرگ با دیگر درندگان این است که وقتی به گلّه‌ای حمله‌ور می‌شود، ابتدا با حرص عجیبی شروع به دریدن و کشتن گوسفندان می‌کند،

🟡 و پس از آنکه شمار فراوانی از آنها را کشت،‌ به خوردن یکی از گوسفندان بسنده می‌کند. اگر حمله به گلّه،‌ از یک طرف و به دست یک گرگ صورت گیرد، ممکن است،‌ به دلیل سررسیدن چوپان یا فرار برخی گوسفندان،‌ شماری از آنان بتوانند فرار کنند؛

🟡 اما اگر چوپان از گله دور افتد و نیز دو گرگ گرسنه از دو جهتِ مخالفْ به گلّه حمله‌ور شوند، هیچ‌یک از گوسفندان جان سالم به در نخواهند برد.

❇️ پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) خطر حب مال و برتری‌جویی را برای دین مسلمان با خطر دو گرگ گرسنه برای گلّه‌ای که از چوپان خود دور افتاده است، مقایسه می‌کند و آن را زیان‌بارتر می‌خواند:

💠  «مال‌دوستی و برتری‌جویی در دینِ مسلمان فساد‌انگیزتر از آن‌اند که دو گرگ گرسنه – یکی از ابتدا، و دیگری از انتها – در گله‌ای افتند که چوپانش از آن دور افتاده است».2

🟡 همان‌طور که از روایت مزبور به روشنی بر می‌آید، این آفت‌ها، تهدیدی برای همه دینداران به شمار می‌آیند، اما اگر برخی قشرهای جامعه به آنها مبتلا شوند، آسیب‌های فراوان‌تر و جبران‌ ناپذیرتری به جامعه وارد می‌آورند. یکی از این قشرها، عالمان و دانش‌پژوهان علوم دینی‌اند.

🟡 هیچ یک از ‌اندیشه‌وران دینی نباید از خطر این آفات غفلت ورزد و باید در کنار تلاش‌های علمی و نظری در شناخت معارف و احکام دین و دیگر وظایف و فعالیت‌های خود، به امر خطیر تزکیه و تهذیب نفس خویش اهمیت دهد،

🟡 و برای ریشه‌کن ساختن رذایل نفس و زمینه‌های وسوسه و نفوذ شیطان به جِدّ کوشش کند؛ چه پس از آنکه کسی به مدارج عالی علمی و موقعیت‌های اجتماعی دست یافت،‌ به طعمه‌ای برای مطامع شیطان بدل خواهد شد،۳

🟡 و برای رهایی از کمند او می‌بایست قبلاً با مجاهده و تهذیب نفس،‌ خود را برای مقابله با وساوس و ترفند‌های او و پیروانش آماده کرده باشد و در سرکوب خواسته‌هایی چون شهرت‌طلبی، برتری‌جویی و ثروت‌پرستی به مقاماتی رسیده باشد.

🟡 این مهم از آن روی اهمیت دوچندان می‌یابد که عالمان دین، وظیفه تبلیغ و نشر معارف اسلام، و از جمله امربه معروف و نهی از منکر را نیز بر عهده ‌دارند، و در حقیقت، طبیبان روح مردم‌اند، و اگر طبیب خودْ بیمار باشد، اعتماد مردم از او سلب خواهد شد.

🟡 بنابراین تزکیه و تهذیب نفس از مهم‌ترین تکالیف نهاد روحانیت به شمار می‌آید.

📝 پانوشت‌ها:

۱- محمّدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۷۰،
ص ۱۴۴؛ همچنین شبیه همین روایت از قول پیامبر (صلی الله علیه وآله) خطاب به ابوذر(رحمه‌ًْالله) آمده است. ر.ک: همان، ص ۸۰ ـ ۸۱٫

۲- (ترجمه عبارت عربی از نگارنده است) همین حدیث با ‌اندکی تفاوت از دیگر معصومان نیز نقل شده است. ر.ک: محمّدباقر مجلسی،‌ بحارالانوار،‌ ج ۷۰، ص ۱۴ – ۱۵، ۱۴۵٫

۳- محمّدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۸۱،
ص ۲۱۱؛ محمّد‌ محمّدی ری‌شهری، میزان الحکمه،‌ ج ۵، ص ۸۱٫