سیب زمینی ترشی؛ سیب زمینی همه کاره و پرخاصیت

گیاهی که جزخانواده آستراسه است و ربطی به خانواده سیب زمینی ندارد و در ایران به غلط به سیب زمینی ترشی معروف است.
                                  
این گیاه از نظر قسمت گوشتی زیر زمینی آن که همان سیب زمینی تُرشی نامیده می شود گیاهیست دائمی، لکن از نظر شاخ و برگ، گیاهیست یک ساله و هرساله شاخ و برگ آن خشک می شود.

بوته های این گیاه حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر رشد می کند.

برگ های سیب زمینی ترشی، بیضی شکل و دارای کرک های خشنی می باشند.

گل این گیاه زرد رنگ و از گل آفتاب گردان خیلی کوچکتر است.

قسمت های گوشتی زیر زمینی که سیب زمینی ترشی نامیده می شوند، دارای شکل نامنظم بوده و رنگ آن قهوه ای مایل به قرمز است و محصول آن در پائیز بدست می آید.

سیب زمینی ترشی، همانگونه که از نام آن مشخص می شود بیشتر برای تهیه تُرشی مخصوص که به همین نام خوانده می شود استفاده می گردد و گاهی هم به صورت پخته مصرف می شود.
 
روش کاشت:

کشت سیب زمینی ترشی ، بسیار ساده است و کافیست که تکه هائی از قسمت گوشتی زیرزمینی این گیاه را به فواصل ۳۰ تا ۵۰ سانتیمتر از یکدیگر زیر خاک نمایند تا آنها به راحتی سبز شوند و محصول خوب بدهند.

چون در زمان برداشت تعدادی از سیب زمینی های کوچک در خاک باقی می ماننند ، در فصل بعد خود به خود سبز شده و تولید محصول می کنند. به ترتیبی که سال های متمادی محصول خواهند داد.

و در واقع زمینی را که سیب زمینی ترشی ، در آن کاشته شده است ، نمی توان از این گیاه ریشه کن نمود. و انجام آن بسیار مشکل خواهد بود. 

در ایران و در کتب طب سنتى با نامهاى

«سیب‏زمینى ترشى» و «یرآلماسى» و «قلقلاس» با ضم یا فتح قاف مى‏نامند

به فرانسوى‏Topinambour وArtichaut de terre وPoire de terre

و به انگلیسى‏Jerusalem artichoke وGirasol وTopinambur گفته مى‏شود.

گیاهى است از خانواده‏Compositae نام علمى آن‏Helianthus tuberosus L . مى‏باشد.

نام انگلیسى و یکى از نامهاى محلى فرانسوى آنکه ظاهرا با کنگرفرنگى ارتباط دارد یک اصطلاح قدیمى است که از نظر گیاه‏شناسى صحیح نیست

زیرا این گیاه هیچ شباهتى با کنگرفرنگى ندارد، جز اینکه از یک خانواده هستند ولى نام علمى جنس آنکه‏Helianthus است به این دلیل مى‏باشد که گل آن شبیه به آفتابگردان است و به طرف آفتاب نیز گردش مى‏کند.

شاید لغت‏Jerusalem که جزئى از نام آن است نیز در اصل‏Girasole بوده است.

مشخصات‏

گیاهى است علفى پایا که ارتفاع آن ۲- ۵/ ۱ متر مى‏رسد. ساقه‏ هاى آن چوبى و یکساله است و برگهاى آن بیضى و نوک‏ تیز با دندانه‏هاى ریز، گلهاى آن زرد و شبیه گل آفتابگردان ولى خیلى کوچکتر که در مهر و آبان‏ماه ظاهر مى‏شوند.

ریشه آن به صورت غده‏هاى گوشتى و مملو از ماده‏اى به نام‏Inuline است که شبیه به نشاسته‏
مى‏باشد.

سیب‏زمینى ترشى در اغلب شرایط آب‏ وهوایى میروید و در مقابل خشکى مقاوم است.

غده‏هاى آن در صورتى که برداشت نشوند بخوبى در زمین مى‏مانند و سرماى تا ۱۵ درجه سانتى‏گراد زیر صفر را تحمل مى‏نمایند.

کاشت آن از طریق کاشت غده‏هاى آن خیلى زود یعنى اوایل اسفند البته در روزهایى که رطوبت خاک مناسب براى به هم زدن و کاشت باشد صورت مى‏گیرد.

فواصل بوته ‏ها ۷۰ – ۶۰ سانتى‏متر و براى کاشت مى‏توان از غده کامل یا از نصف غده استفاده کرد.

همین‏که گیاه روییده و به ارتفاع ۳۵- ۳۰ سانتى‏متر برسد خاک دادن پاى بوته‏ها آغاز مى‏شود.

برداشت محصول را مى‏توان از اواخر مهر و اواسط آبان بسته به شرایط اقلیمى شروع کرد. در ایران در اغلب مناطق کاشته مى‏شود.

به ‏طور کلى سه رقم آن کاشته مى‏شود یک رقم با غده نخودى رنگ، یک رقم با غده صورتى رنگ و یک رقم با غده قرمز مانند سیب‏ زمینى شیرین.

ترکیبات شیمیایى‏

از نظر ترکیبات شیمیایى سیب‏زمینى ترشى داراى مقدار کمى ویتامین‏B وC و بازهاى پورین‏، آرژى‏نین، هیستیدین، بتائین، کولین و هماگلوتى‏نین‏ مى‏باشد.

هیدرات کربن موجود در غده آن اینولین‏ است و مقدار آن ۱۸- ۸ درصد تغییر مى‏کند و علاوه بر گلوکوز و لوولوز مواد گلوکوفروکتوزان‏ از سوکروز تا اینولین در آن وجود دارند.

هیدراتهاى کربن اصلى و عمده آن اینولین و خویشاوند نزدیک آن اینولید مى‏باشد.

در هریک صد گرم سیب‏ زمینى ترشى خام مواد زیر وجود دارد:

آب ۷۹ گرم، پروتئین ۳/ ۲ گرم، چربى ۱/ ۰ گرم، هیدراتهاى کربن ۱۶ درصد (که قسمت عمده آن در غده تازه به صورت اینولین است)،

کلسیم ۱۴ میلى‏گرم، فسفر ۷۸ میلى‏گرم، آهن ۴/ ۳ میلى‏گرم، ویتامین‏A 20Iu ، تیامین ۲۰/ ۰ میلى‏گرم، رایبوفلاوین ۰۶/ ۰ میلى‏گرم، نیاسین ۳/ ۱ میلى‏گرم و ویتامین‏C 4 میلى‏گرم.

(۱).Purine base
(۲).Hemagglutinin
(۳).Inuline
(۴).Levu lose
(۵).Glucofructosane
(۶).Inulide

✍ معارف گیاهى، ج‏۱، ص: ۱۱۴

سیب ‏زمینى ترشى‏ خواص- کاربرد

سیب‏زمینى ترشى در غده‏هاى آن ماده‏Inuline وجود دارد. این ماده که از هیدراتهاى کربن است شبیه به نشاسته مى‏باشد ولى مانند نشاسته معمولى بسادگى در معده تبدیل به قند نمى‏شود. مزه آن کمى شیرین و شبیه سیب‏زمینى معمولى است.

خیلى سریع الهضم و زودپز مى‏باشد، به‏طورى که سیب‏زمینى ترشى ظرف ۱۵- ۱۰ دقیقه در آب جوش پخته مى‏شود.

در ایران معمولا به‏طور ناپخته و خام با سرکه و ترشى آن را مى‏خورند ولى پخته آن نیز خیلى لذیذ است و چون نشاسته آن بخصوص در غده‏هاى تازه به سختى تبدیل به قند مى‏شود براى اشخاصى که بیمارى قند دارند در رژیم غذایى جانشین خوبى براى سیب‏زمینى است.

سیب‏زمینى ترشى باید تازه مصرف شود زیرا اگر مدتى بماند ممکن است اینولین آن تبدیل به قند بشود و خاصیت رژیمى خود را از دست بدهد.

از نظر طبیعت طبق نظر حکماى طب سنتى غده آن کمى گرم و تر است براى چاق شدن خوب است و محرک نیروى جنسى مى‏باشد، براى سرفه و خشونت سینه نیز نافع مى‏باشد.

✍ معارف گیاهى، ج‏۱، ص: ۱۱۵

سیب زمینی ترشی گیاهی است از خانواده مرکبات که گل‌هایی شبیه به گل‌های آفتابگردان دارد. البته گل‌های این گیاه کوچک‌تر از آفتابگردان بوده و غده آن قابل مصرف است.

این گیاه ۵۰ سانتی‌متر تا ۲٫ ۵۰ و با سرعت بالا رشد می‌کند. این گیاه آفتاب را بسیار دوست دارد و در خاک ضعیف نیز رشد می‌کند.

مقاومت این گیاه در برابر سرما زیاد است و به دلیل ریزوم‌هایی که دارد سریع رشد می‌کند که ارتفاع آن گاهی به ۴ متر نیز می‌رسد. رنگ این سیب‌زمینی‌ها از زرد تا قرمز متغیر است.

اصلی ترین ترکیب موجود در این ماده غذایی مانند سیب‌زمینی‌های معمولی نشاسته نیست بلکه کربوهیدراتی به نام «اینولین» است که برعکس نشاسته تاثیری در روی قند خون بیماران دیابتی ندارد.

در این مطلب می‌خواهیم بیشتر در مورد خواص این ماده غذایی صحبت کنیم. لطفاً با ما باشید.

سیب زمینی ترشی خام حاوی ویتامین‌های زیادی به خصوص ویتامین‌های A، C و ۳B و عناصر دیگر می‌باشد.

این ماده غذایی همچنین حاوی پتاسیم، آهن، تیامین، نیاسین، فسفر، مس، منیزیم، اسیدفولیک و اسید پانتوتنیک (ویتامین B5) است.

اینولین موجود در سیب‌زمینی ترشی به فروکتوز تبدیل می‌شود و برای همین می‌تواند در افراد حساس باعث نفخ و باد شود. به عقیده متخصصان تغذیه، سیب‌زمینی ترشی انرژی‌زا بوده و خواص ضد عفونی‌کنندگی دارد.

این ماده غذایی همچنین می‌تواند باعث افزایش شیر خانم‌های شیرده شود. باید بدانید که میزان انرژی موجود در ۱۰۰ گرم سیب‌زمینی ترشی حدود ۷۶ کالری است.

بخش خوردنی سیب‌زمینی ترشی همان غده آن است که می‌شود به صورت خام یا پخته خورده شود. این غده‌ها با یک ریتم منظم در طول زمستان رشد می‌کنند.

طعم این ماده غذایی در حالت پخته‌شده دلچسب است و می‌توان از آن مانند خود سیب‌زمینی در تهیه انواع غذاها استفاده کرد.

سیب‌زمینی ترشی حاوی خواص زیادی از جمله خواص ملینی و تقویت‌کنندگی است. این ماده غذایی دیورتیک است یعنی ادرارآور و همچنین اشتهاآور است.

این ماده غذایی یکی از درمان‌های طبیعی و معروف دیابت و روماتیسم است و فشارخون را پایین می‌آورد.

از سیب‌زمینی ترشی برای رفع سرفه و سینه درد نیز استفاده می‌شود. زود هضم بودن این غده مفید برای بهبود زخم معده و روده می‌باشد.

خواص و مضرات سیب زمینی ترشی
خوردن آن برای سرفه و خشونت سینه نافع است
کسانی که مرض قند دارند تازه آن را می‏توانند مصرف کنند، لاغری را که در اثر مرض قند باشد برطرف می‏سازد.

 غده‏‌های تازه به سختی تبدیل به قند می‏شود برای اشخاصی که بیماری قند دارند در رژیم غذایی جانشین خوبی برای سیب‏ زمینی است.

محرک نیروی جنسی است. چاق‏‌کننده و ملین است.

نوع سوخته این نوع سیب زمینی برای تقویت مو و ضماد آن جهت درمان امراض موثر است.

برای زخم های پوستی مفید است.  ادرارآور و همچنین اشتهاآور است.

سیب زمینی ترشی با دارا بودن ویتامین A، فراوان کمک می‌کند که بینایی شما بهتر و دیدتان افزایش یابد.

کاهنده فشار خون و بهبود دهنده عملکرد کبد است.

سیب‌زمینی ترشی به اندازه کافی بزرگ است اما خیلی زود رطوبت خود را از دست داده و به سادگی چروکیده می‌شود. برای همین بهتر است بعد از چیده شدن مصرف شود.

سیب زمینی ترشی دارای آهن فراوانی است که به درمان فقر آهن کمک می‌کند.

به عقیده‌ی متخصصان تغذیه، سیب‌زمینی ترشی انرژی‌زا بوده و خواص ضدعفونی‌کنندگی دارد.

 این ماده‌ی غذایی همچنین می‌تواند باعث افزایش شیر خانم‌های شیرده شود.

زودهضم بودن این غده‌ی مفید برای بهبود زخم معده و روده می‌باشد.

اینولین موجود در سیب‌زمینی ترشی به فروکتوز تبدیل می‌شود و برای همین می‌تواند در افراد حساس باعث نفخ و باد شود.
 
طبع سیب زمینی ترشی چیست؟
مزاج آن گرم و تر است.

مصلح سیب زمینی ترشی چیست؟
از مصلحات آن می‌توان دارچین، عسل، سکنجبین، سرکه، خردل و میخک را نام برد.
 
 در هند سیب زمینی ترشی را پخته می‏خورند، این روزها در اروپا نیز آن را پخته و کباب کرده میل می‏نمایند، زیرا بهترین غذا برای مبتلایان به مرض قند می‏باشد، و از ابتلا به آن پیشگیری می‏کند.

کسانی که در اثر ابتلاء به مرض قند لاغر و ضعیف می‏شوند، غذایی بهتر از سیب زمینی ترشی برای تقویت ندارند. آنها را چاق می‏نماید.

غرایز جنسی را بیدار می‏کند.

جهت سرفه و سختی سینه و حنجره مفید می‏باشد.

زود هضم و معالج زخم معده و روده است.

تنقیه آب جوشانده‏ی آن، در معالجه کلیه و ورم روده اعجاز می‏نماید.

ترشی آن زودتر هضم می‏شود.

برای این که سیب زمینی ترشی را پخته میل نمایید اول آن را در آب جوشانده و آب آن را دور بریزید و بعد آن را با گوشت سرخ کرده و خوراک تهیه نمایید.

علاوه بر ترشی، شما می‏توانید آن رابه صورت شور نیز درست نمایید.

و برای این کار بهتر است سیب زمینی ترشی را در آب خیارشور بیندازید و پس از چند روز آماده خواهد شد. این فرآورده زیاد دوام ندارد و پس از چندی لیز می‏شود. و بهتر است زودتر آن را مصرف نمایید.

در ساختمان سیب زمینی ترشی نشاسته، تانن، مواد سفیده‏ای و چربی و یک ماده ضد مرض قند وجود دارد و تا بخواهید سرشار از مواد معدنی و آنزیم‏های سودبخش می‏باشد.

فشارخون را پائین می آورد.

بهترین درمان برای زیادی کلسترول و اوره خون می باشد. لذا برای مبتلایان به نارسائی کلیه مفید است.

سرشار از ویتامینهای« آ، ب» می باشد . و مغذی تر از همجنس خود سیب زمینی است زیرا دارای مواد آلبومینی زیادتری است.

باعث زیاد شدن شیر مادران شیرده می شود.