آثار مهم روابط تهران- دمشق در آینده غرب آسیا ( بخش نخست)
ایــران ؛ بازیگر اصلی تحولات میدانی در منطقه
رضا الماسی
«سفر آیتالله رئیسی، رئیس‌جمهور ایران به سوریه در زمان بسیار مهمی انجام شد و از منظر آینده روابط دو کشور در دوران پساجنگ حائز اهمیت است. پیام مهم تهران به بازیگران منطقه این بود که به سرمایه‌گذاری در اتحاد خود با دمشق ادامه خواهد داد.»
این را جورجیو کافیرو، مدیر اجرایی موسسه تحلیل وضعیت خلیج فارس مستقر در واشنگتن می‌گوید. او معتقد است؛ در دو سال گذشته دولت بشار اسد با سرعت بالایی مشغول برنامه‌ریزی برای بازگشت به دنیای عرب بوده است. تعدادی از کشورهای عربی از جمله آنهایی که در گذشته از شبه‌نظامیان درگیر در سوریه حمایت می‌کردند، اکنون در حال عادی‌سازی روابط با دمشق هستند و دیپلمات‌های خود را به سوریه می‌فرستند.
بازتاب‌های مهم سفر رئیس‌جمهور به سوریه
سفر رئیس‌جمهور کشورمان به سوریه پس از حدود ۱۳ سال صورت گرفت که در راستای توسعه روابط دوجانبه به‌خصوص در شرایط دوران پساجنگ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
این سفر نه‌تنها در دو کشور بلکه در کشورهای منطقه غرب آسیا و غرب بازتاب‌های مهمی داشت. در همین زمینه علیرضا سلیمی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس به فارس می‌گوید: «برخی کشورهای منطقه و جهان دنبال فروپاشی سوریه بودند، اما این کشور با نقش محوری جمهوری اسلامی ایران، به ثبات و امنیت دست یافت. سوریه بدون حضور ایران نمی‌تواند در منطقه اهداف خود را دنبال کند. سفر آقای رئیسی به سوریه نشان داد که مقاومت نتیجه‌بخش است. جبهه کفر و استکبار جهانی، وعده سرنگونی نظام سوریه را سر داده بودند و در طول یک دهه اخیر فشارها و جنایت‌های بی‌شماری علیه مردم این کشور مرتکب شدند، اما با پایداری ملت بزرگ سوریه، نظام مقتدر و مدیریت حکیمانه بشار اسد و انسجام جبهه مقاومت و کمک‌های دوستانه جمهوری اسلامی ایران، شاهدیم که مردم و نظام سوریه و نیز جبهه مقاومت پیروز این میدان هستند.»
این عضو هیئت‌رئیسه مجلس با بیان اینکه سفر رئیس دولت ایران به سوریه دریچه‌های جدیدی را برای مراودات اقتصادی و تجاری بین دو کشور باز خواهد کرد، اظهار می‌دارد: «سفر رئیس‌جمهور کشورمان زمینه حضور فعالان اقتصادی در سوریه را فراهم خواهد کرد و این یک مزیت ویژه برای ما و مردم سوریه است. این سفر به هم‌افزایی و هماهنگی ایران و سوریه در موضوعات سیاسی و سایر تصمیمات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیز اثربخش خواهد بود.»
او می‌افزاید: «یک برگ نوین در مراودات بین ایران و سوریه و تحولات منطقه با سفر رئیس‌دولت ایران به دمشق رقم خورد که نویدبخش همکاری‌های سازنده و متقابل و به طور جدی‌تر خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک متحد راهبردی سوریه می‌تواند با نقش‌آفرینی در دوره باز‌سازی این کشور، ضمن افزایش همبستگی دو ملت و تقویت اقتصادی محور مقاومت، حضور خود را در منطقه غرب آسیا از لایه نظامی- امنیتی
به لایه اقتصادی گسترش دهد.»
روزنامه لبنانی البناء هم سفر آیتالله رئیسی به دمشق را تاریخی توصیف کرده و می‌نویسد: با این سفر فضای بهبودی سوریه تکمیل می‌شود زیرا فضاهای به‌وجود آمده نشان می‌دهد که در روند بازگشت روابط کشورهای عربی و سوریه و روابط راهبردی میان تهران و دمشق هیچ‌گونه رقابتی وجود ندارد. رویکردها درباره اوضاع سوریه یکی شده است و آن رویکرد، افزایش عناصر قدرت برای طرح اقتصادی، نظامی و سیاسی دولت آن کشور است.
رسانه‌های صهیونیستی در واکنش به سفر مهم رئیس‌جمهور کشورمان به سوریه اعلام کردند که این سفر بسیار استثنائی است و باید رژیم صهیونیستی را نگران کند به خصوص اینکه این اولین سفر رئیس‌جمهور ایران به سوریه بعد از سال ۲۰۱۱ به شمار می‌رود.
شبکه ۱۳ رژیم صهیونیستی در گزارشی اظهار می‌دارد؛ جمهوری اسلامی ایران خواهان یکپارچه و متحد کردن محور ایران- حزب‌الله- حماس- جهاد اسلامی است و این امر باعث می‌شود که برنامه جدیدی درخصوص سیاست خاورمیانه پیاده کند.
کافیرو، تحلیلگر و محقق در حوزه غرب آسیا و آفریقا نیز در تحلیل این سفر مهم به ایرنا می‌گوید: «توافق دیپلماتیکی که ایران و عربستان دو ماه پیش در پکن امضا کردند، تأثیر زیادی در ترغیب ریاض برای عادی‌سازی روابط با دمشق داشته است. ایران به صراحت اعلام کرده است که فعالانه به حمایت از دولت دمشق و پیگیری منافع ملی خود در سوریه متعهد خواهد بود. جمهوری اسلامی ایران با انجام فداکاری‌های بزرگ برای تقویت دولت سوریه و کمک به حفظ قدرت آن در بحبوحه بحران، می‌خواهد سطح بالای نفوذ خود را در این کشور در آینده حفظ کند. درحالی که برخی از کشورهای عربی در تلاش برای بازگرداندن سوریه به مدار نفوذ خود با هدف توقف ایران در سوریه هستند، پیام تهران به بازیگران منطقه این است که جمهوری اسلامی ایران به سرمایه‌گذاری در اتحاد خود با دمشق ادامه خواهد داد.»
ناکامی چندباره آمریکا در مسئله سوریه
دولت تروریست آمریکا که در جنگ‌افروزی در یک دهه اخیر علیه مردم سوریه به انحاء مختلف ناکام مانده بود در اظهار ریاکارانه مبارزه با داعش نیز ناکام ماند و اخیراً در سیاست کاهش روابط ایران و سوریه نیز با شکست مواجه شده است.
مدیر اجرایی موسسه تحلیل وضعیت خلیج‌فارس درباره دلایل مخالفت کاخ سفید با سفر رئیسی به دمشق و عادی‌سازی روابط سوریه با سایر کشورها می‌گوید: «واشنگتن می‌خواهد بازیگران منطقه‌ای، دولت سوریه را منزوی کنند و با اسد مانند یک رهبر غیرقانونی رفتار کنند. اگرچه دولت آمریکا اساساً با این واقعیت کنار آمده است که رئیس‌جمهور سوریه در آستانه سقوط از قدرت نیست و احتمالاً به این زودی‌ها هم تغییر نخواهد کرد، اما می‌خواهد از ادغام مجدد دمشق در حوزه دیپلماتیک منطقه عربی جلوگیری کند. نقشی که ایران در جریان درگیری سوریه ایفا کرد با نقشی که در دوره پس از جنگ ایفا می‌کند، متفاوت خواهد بود. در این مقطع، دولت اسد نیاز به حمایت مالی و سرمایه‌گذاری هنگفت برای باز‌سازی و توسعه مجدد سوریه دارد. غرب به دلیل عوامل سیاسی این امر را فراهم نخواهد کرد.»
این محقق آمریکایی حوزه غرب آسیا تصریح می‌کند: «ایران از سرمایه‌گذاری اعراب در سوریه که به باز‌سازی این کشور کمک می‌کند، استقبال می‌کند، زیرا این امر نزدیک‌ترین متحد عرب تهران، یعنی «سوریه» را تقویت خواهد کرد.»
چرا روابط اقتصادی ایران و سوریه مهم است؟
کارشناسان معتقدند؛ گسترش سطح روابط تهران و دمشق از روابط سیاسی- امنیتی به روابط تجاری و اقتصادی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است.
دکتر سلمان محمدی، استاد دانشگاه و کارشناس علوم سیاسی در این باره به گزارشگر روزنامه کیهان می‌گوید: «در یک دهه گذشته، مخالفان داخلی و خارجیِ نقش‌آفرینی ایران در مسئله سوریه، دائماً با بهانه‌جویی، کنش ایران را تخطئه کرده‌اند. آنها در بحبوحه جنگ با فریب تبلیغاتی، دائماً این‌گونه القا می‌کردند که هزینه هنگفتی در مقابله با داعش صورت گرفته است. در حالی که هزینه مالی که ایران در جنگ سوریه پرداخته است درصد ناچیزی در قیاس با هزینه‌هایی است که کشورهای غربی- عربی در این جنگ داشته‌اند.»
او ادامه می‌دهد: «علاوه بر این، هزینه ناچیزی که جمهوری اسلامی ایران در مقابله با داعش پرداخت کاملاً با یک نگاه راهبردی صورت گرفت. رسانه‌های خارجی و دنباله‌های داخلی‌شان دائماً این‌گونه القا می‌کردند که هجوم داعش به عراق و سوریه چه ربطی به ایران دارد که در آن دخالت می‌کند. امروز با نگاه به عواقب خسارت‌بار برجای مانده از سوی گروه تروریستی داعش در منطقه غرب آسیا، دیگر هیچ عاقلی نمی‌تواند مقابله با تروریست‌ها در خارج از مرزها را انکار نماید.»
این استاد دانشگاه می‌افزاید: «از طرف دیگر جالب است همان‌هایی که مشارکت ایران در بیرون راندن داعش از منطقه را از لحاظ اقتصادی تخطئه می‌کردند، امروز در مقابل حضور اقتصادی ایران در سوریه یا سکوت اختیار می‌کنند و یا وقیحانه با آن مخالفت می‌ورزند.»
محمدی تصریح می‌کند: «به نظر من رویکرد دولت ایران کاملاً درست و راهبردی است و باید شتاب بیشتری به خود بگیرد تا از یک طرف تأثیر سرمایه‌گذاری ایران در اقتصاد مردم دیده شود و از طرف دیگر روند باز‌سازی سوریه سرعت بیشتری به خود بگیرد.»
عصبانیت آمریکا از روابط تهران – دمشق و پاسخ ایران
پس از سفر مهم رئیس‌جمهور کشورمان به سوریه، ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هراس و نگرانی واشنگتن را از تعمیق روابط تهران – دمشق ابراز کرد. او درباره موضع واشنگتن در زمینه گسترش همکاری‌های میان ایران و سوریه در پی سفر رئیس‌جمهور ایران به دمشق می‌گوید: «ما ابزارهایی را در اختیار داریم تا هم حکومت ایران و هم سوریه را پاسخگو کنیم و همان‌طور که گفته شد، مسلماً تعمیق روابط بین این دو حکومت برای ایالات متحده بسیار نگران‌کننده و دردسرساز خواهد بود.»
این مقام آمریکایی ادعا می‌کند: «این دو حکومت، سوابق نقض فاحش حقوق بشر، نفوذ بد و مخرب در منطقه و اقدامات بی‌ثبات‌کننده و تسلیح گروه‌های تروریستی را دارند! بنابراین تعمیق این روابط (ایران و سوریه) فقط چیزی نیست که ایالات متحده نگران آن است، بلکه متحدان و شرکای ما نیز نگران آن هستند و ما به هماهنگی نزدیک با شرکایمان در این زمینه ادامه خواهیم داد.»
معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا قبل از این اظهار نظر نیز در نشستی خبری در واشنگتن و در پاسخ به سؤالی درباره واکنش آمریکا به سفر آیتالله رئیسی به سوریه تلاش کرده بود، هراس و نگرانی آمریکا را به سایر کشورها نسبت دهد.
وی بدون اشاره به اشغالگری‌ها و جنگ‌ها و تحرکات تخریب‌کننده واشنگتن در منطقه غرب آسیا و جهان گفته بود: «حکومت‌های ایران و سوریه به گسترش روابط خود ادامه می‌دهند و این گسترش روابط باید برای آمریکا و کشورهای منطقه و همچنین جهان نگران‌کننده باشد. آمریکا روابط خود را با حکومت بشار اسد عادی‌سازی نخواهد کرد و از عادی‌سازی روابط سایر کشورها با سوریه نیز حمایت نمی‌کند و این امر را به صراحت به شرکای خود اعلام کرده‌ایم.»
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به ابراز نگرانی آمریکا از سفر آیتالله رئیسی به سوریه اظهار داشته است: «آمریکا از سفر رئیس‌جمهور ایران به سوریه و نتایج آن ابراز نگرانی کرده و آنها را شرور توصیف کرد! البته عصبانیت رژیم شروری که شاخ آن در سوریه و کل منطقه توسط ایران و محور مقاومت شکسته شده و باید به حضور متجاوزانه خود در سوریه پایان دهد، طبیعی است.»
او خطاب به مقامات آمریکایی تاکید می‌کند: «عصبانی باش و از این عصبانیت بمیر.»
اشتراک گذاری
Sunday, 5 May , 2024